Χαβιέρ Σοτομαγιόρ: Ο φόβος του κενού

Ως «horror vacui» ορίζεται ο φόβος του κενού χώρου. Η «κενοφοβία», αν θέλετε, επί το ελληνικότερον.

Ακολουθήστε μας στο Google news

Η λατινική φράση έχει να κάνει με το γέμισμα κάθε επιφάνειας ενός έργου τέχνης με λεπτομέρειες και πάσης φύσεως στοιχεία. Στη ζωγραφική είναι ο φόβος της λευκής επιφάνειας, αλλά απαντάται ως προσδιοριστικό στοιχείο ενός έργου, ενός αντικειμένου, από την αρχαιότητα και τους ελληνικούς αμφορείς.

Ο Χαβιέρ Σοτομαγιόρ είχε μικρός μια άλλη… -φοβία. Μία από τις πιο συνηθισμένες. Κι όμως, υψοφοβία! Ο άνθρωπος που έγινε ο κορυφαίος άλτης στο ύψος φοβόταν αυτό ακριβώς. Παγκόσμιος ρέκορντμαν μέχρι σήμερα, δεκαετίες μετά από εκείνο το στοιχειωμένο 2.45μ., ο Κουβανός, εκεί στην εφηβεία του, κατάφερε να κατανικήσει τη φοβία που ήταν παρούσα από την πρώτη φορά που στήθηκε απέναντι από έναν πήχυ στα 165 εκατοστά.

«Συνειδητοποίησα κάποια στιγμή ότι είμαι καλός –και, για να γίνω ο καλύτερος, έπρεπε να διώξω κάθε άσχημη σκέψη», έχει εξηγήσει σε συνέντευξή του στη «La Nacion».

Πώς το κατόρθωσε; Υπέβαλε τον εαυτό του σε έναν… ψυχολογικό καταναγκασμό διαρκούς βελτίωσης. «Σκοπός μου ήταν να κάνω καλύτερες επιδόσεις συνεχώς. Σε κάθε αγώνα, σε κάθε διοργάνωση. Δεν μου επέτρεπα καμία χαλάρωση, έπρεπε να καλύψω κάθε στόχο του προπονητή μου, κάθε κενό σε τυχόν προηγούμενη εμφάνισή μου με ψεγάδια»…

Στον καμβά του Σοτομαγιόρ μπορεί κάποιος να μετρήσει 23 Χρυσά μετάλλια. Στις άκρες του θα βρει άλλα έξι Αργυρά και τρία Χάλκινα. Αν εστιάσει μακριά από το κεντρικό θέμα του πίνακα, θα βρει λεπτομέρειες που έχουν να κάνουν με κοκαΐνες (sic), με ναδρολόνες, με τη μάστιγα του ντόπινγκ, με την οποία ο Χαβιέρ ορκίζεται έως σήμερα ότι δεν είχε καμία σχέση και ότι του την φέρανε.

Το σίγουρο είναι ότι τρόμο (για να είμαστε πιο κοντά στο «horror», σε σχέση με τον φόβο) προκαλούσε ο ίδιος στους αντιπάλους του, κάθε φορά που κατέβαινε σε έναν αγώνα. Άλλωστε τις περισσότερες, μεγαλύτερος αντίπαλος του ήταν ο πήχυς. Όταν (όχι ακριβώς ευδοκίμως) αποσύρθηκε, οι 17 από τις 20 καλύτερες επιδόσεις όλων των εποχών ήταν δικές του! Όλοι κι όλοι πέντε αθλητές έχουν πηδήξει πάνω από μία φορά 2.40 και πάνω. Ο τύπος το έκανε 24 φορές!

Ο μέντορας το πρόβλεψε

Λιμονάρ, στην επαρχία Ματάνσας. Λίγο ανατολικότερα από την Αβάνα ήρθε στον κόσμο ο Χαβιέρ Σοτομαγιόρ Σανάμπρια, στις 13 Οκτωβρίου 1967. Ο μπαμπάς, Γκαμπριέρ Σοτομαγιόρ, και η μαμά, Αουρόρα Σανάμπρια, εργάτες αμφότεροι, αρχικά τον έστειλαν να μάθει μπάσκετ. Έριξε γρήγορα μπόι γαρ.

Εξίσου γρήγορα διαφάνηκε η προτίμησή του στον στίβο –στον οποίον, εδώ που τα λέμε, είχαν από τότε πολύ μεγαλύτερη παράδοση οι Κουβανοί. Ινδαλμά του, άλλωστε, ήταν ο Χουάν Αλμπέρτο Χουαντορένα. Ο κορυφαίος δρομέας μεσαίων αποστάσεων, Xρυσός και στα 400μ. και στα 800μ. στο Μόντρεαλ. Ο μοναδικός που έχει κάνει το συγκεκριμένο νταμπλ σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

Μαθητής στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού ήταν ο Χαβιέρ, όταν (πρώτα άκουσε, διάβασε και μετά) είδε τον συμπατριώτη του στον Καναδά και του καλάρεσε η ιδέα να πάει κι ο ίδιος σε Ολυμπιακούς. Του άρεσαν και τα εμπόδια, αν ήταν πιο γρήγορος, θα είχε ασχοληθεί πολύ πιο σοβαρά με το τριπλούν. Έφτασε τα 194 εκατοστά, τον κέρδισε το (άλμα εις, απαραίτητη η διευκρίνηση…) ύψος.

Στο τριπάκι του αθλητισμού και δη του στίβου τον έβαλε ένας θείος που του χάρισε ένα χρονόμετρο. Στο ύψος τον… κράτησε ο παππούς. Μια μέρα γύρισε σπίτι από το αθλητικό σχολείο του δίχως να έχει επιχειρήσει κάποιο άλμα. Ο φόβος που λέγαμε. «Οι προπονητές σου κάτι βλέπουν σε σένα και επιμένουν. Αύριο θα πας και θα πηδήξεις, όποιο όριο κι αν σου ζητήσουν».

Η ψυχολογική ντόπα έπιασε, το ίδιο και η μελέτη του μικρού σε άλτες όπως ο Βαλέρι Μπρούμελ (αγέννητος ο Κουβανός, όταν ο Ρώσος μεσουρανούσε) και ο Ντικ Φόσμπερι (μωρό ο Κουβανός, όταν ο Αμερικανός καθιέρωσε τον παλμό που πήρε το όνομά του στο αγώνισμα).

Πρώτος προπονητής του ένας Καρμέλο Μπενίτεθ. Στα 14 του πήγε στην Αβάνα με τον άνθρωπο που εξελίχθηκε σε μέντορά του. Τον Χοσέ Γοδόι Σάντσες, ο οποίος τον αποκαλούσε «Master». Μαζί του εξελίχθηκε ταχύτατα, μα τον έχασε νωρίς. Το 1990.

Ο Γοδόι είχε προβλέψει ότι ο μαθητής του μπορούσε να υπερβεί ακόμα και τα 2.47μ. Δεν έπεσε μακριά.

Στα 14 λοιπόν ο Σοτομαγιόρ πέρασε πρώτη φορά τα 2μ. Έναν χρόνο μετά πήδαγε 2.15, έναν ακόμα αργότερα εκτοξευόταν στα 2.33. Παγκόσμιο ρεκόρ για 16άρηδες. Με τέτοια επίδοση στους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες εκείνο το καλοκαίρι του 1984 πήρε το Αργυρό μετάλλιο ο Πάτρικ Σιόμπεργκ. Ο πιο συνήθης -επικίνδυνος- αντίπαλός του στους τελικούς των επόμενων ετών!

Ο λυκειόπαις Σοτομαγιόρ δεν βρέθηκε στο Λ.Α., επειδή η Κούβα μποϊκόταρε τους Αγώνες των ΗΠΑ, όπως και τα υπόλοιπα κομμουνιστικά καθεστώτα. Ανήλικος ήταν και στο ντεμπούτο του σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Κλειστού στίβου, το 1985 στο Παρίσι. Κατευθείαν στο βάθρο με 2.30μ., πίσω μονάχα από τον Σιόμπεργκ.

Από την Αθήνα στην Αθήνα

Πρώτος του τίτλος σε ένα μεγάλο αθλητικό ραντεβού σε ανδρικό επίπεδο, στους Παναμερικανικούς Αγώνες του 1987. Είναι το έτος κατά το οποίο έρχεται και στην Αθήνα στις 20 Ιουνίου και βελτιώνει έτι περαιτέρω την καλύτερή του επίδοση, πηδώντας 2.37μ. Στην παραζάλη από το Χρυσό του Ευρωμπάσκετ λίγα 24ωρα νωρίτερα, η έλευση και η εμφάνιση ενός νεαρού ταλαντούχου άλτη στα μέρη μας περνάει στο ντούκου.

Όχι ως Άνδρας αλλά ως Νέος, ο Σοτομαγιόρ είχε πρωτεύσει στο Παγκόσμιο του 1986. Πού; Στην Αθήνα και τότε! Στον Τελικό του ΟΑΚΑ είχε λάβει μέρος και ο Λάμπρος Παπακώστας, παρών από… μερικές θέσεις χαμηλότερα διάφορων θριάμβων του παιδιού-θαύματος από την Κούβα τα επόμενα χρόνια.

«Πρώτα έρχεται το ταλέντο και μετά ο συνδυασμός ύψους, δύναμης, ταχύτητας, ευκινησίας και συγκέντρωσης. Η ψυχική δύναμη να αντεπεξέρχεσαι στις αναποδιές χρειάζεται επίσης».

Έτσι έχει προσδιορίσει ο κορυφαίος (των πάντων) άλτης τα χαρίσματα που οφείλει να έχει ένας καλός αθλητής στο αγώνισμά του. Αυτός τα είχε όλα στον υπερθετικό βαθμό. Έκτοτε δεν άφησε διοργάνωση στην οποία να μην κυριαρχήσει.

Ναι, στους Ολυμπιακούς Αγώνες πήρε μόλις ένα Χρυσό. Αλλά τι να κάνει που οι Κουβανοί μποϊκόταραν (μαζί βέβαια με τη Βόρεια Κορέα, συν τις Αλβανία, Αιθιοπία και… Σεϋχέλλες) μέχρι και εκείνους της Σεούλ το 1988; Το Χρυσό στη Νότια Κορέα κρίθηκε στο 2.38. Πέντε μέρες πριν την Τελετή Έναρξης κάποιος είχε φροντίσει να κάνει Παγκόσμιο ρεκόρ με 2.43μ.

Στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας ο Σοτομαγιόρ έσπασε εκείνο του Σιόμπεργκ από το προηγούμενο έτος. Έσπασε πλέον και το δικό του το 1989, με 2.44 στα Σαν Χουάν. Ο πρώτος άλτης που πέρασε τα 8 πόδια, με το αγγλικό σύστημα μέτρησης.

Ένα αχόρταγο χταπόδι σπάνιας ταχυδύναμης και αυτοκυριαρχίας, ο Κουβανός έκανε την ίδια χρονιά με 2.43μ. στη Βουδαπέστη και το Παγκόσμιο ρεκόρ κλειστού στίβου. Και δαύτο στέκει μέχρι σήμερα. Δεν πτοήθηκε ούτε από τον χαμό του προπονητή του, ούτε από τις επεμβάσεις σε γόνατο και φτέρνα το 1990, ούτε από την οριακή ήττα (από τον Τσαρλς Όστιν) στον Παγκόσμιο Τελικό του ’91.

Βαρκελώνη 1992. Επιτέλους ο Σοτομαγιόρ σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Και Χρυσός φυσικά. Με νέο προπονητή τον Γκιγέρμο Ντέλα Τόρε, με τον οποίον αρχικά είχε προστριβές, αλλά τα βρήκαν γρήγορα, σώθηκε στην πενταπλή ισοβαθμία! Ήταν ο μοναδικός που πέρασε το συγκεριμένο ύψος με την πρώτη…

Το 1993 έκανε και ρεκόρ Παγκόσμιου Πρωταθλήματος με 2.40μ. Μέχρι και το 1995 εξακολουθούσε να πηδάει 2.40 και πάνω, μέχρι και το 1997 συνέχιζε να κατακτά τίτλους στις μεγαλύτερες διοργανώσεις. Ο κύκλος των Χρυσών μεταλλίων του στον ανοιχτό στίβο (διότι στον κλειστό θριάμβευσε και στο Μαεμπάσι το ‘99) έκλεισε εκεί όπου είχε ανοίξει.

Στο ΟΑΚΑ ο Σοτομαγιόρ έφτασε διαδικαστικά μέχρι τα 2.37μ., ύψος στο οποίο δοκίμασε στην τελευταία του προσπάθεια και ο Παπακώστας, ώστε να ανέβει (ως Αργυρός, έμεινε έκτος τελικά) στο βάθρο. Το αγαπημένο βέβαια μέρος του Κουβανού για αγώνες ήταν άλλο.

Παγκόσμιο ρεκόρ, η ανάλυση

Σαλαμάνκα. Μια μικρή ισπανική πόλη, ούτε 150.000 ατόμων, λίγο μέσα από τα σύνορα με την Πορτογαλία. Το μέρος όπου έκανε το πρώτο Παγκόσμιο ρεκόρ το 1989. Το μέρος όπου έκανε και το… απόλυτο, το άσπαστο, ρεκόρ το 1993.

Λευκή εμφάνιση, με πράσινες λεπτομέρειες στα πλάγια. Μακριά από το λευκό-κόκκινο-μπλε της αγαπημένης του χώρας στα εθνικά ραντεβού. Αυτή που δεν λείπει ποτέ είναι η χρυσή καδένα.

Αυτοσυγκέντρωση. Λίγα βήματα προς τα πίσω. Άλλα πέντ’-έξι σχεδόν επιτόπια βηματάκια, 14 κανονικά και το άλμα προς την αθανασία. Χαβιέρ Σοτομαγιόρ στα 2.45μ.! Μικρά βήματα στην αρχή για την απαραίτητη φόρα, μεγάλοι διασκελισμοί ιδίως στο 8 και το 9, πέντε ακόμα μικρά και τρομερά γρήγορα, για να πατήσει δυνατά, να σηκώσει τα χέρια και να φτάσει εκεί όπου δεν είχε φτάσει ποτέ ένας άλτης. Ακόμα σημαντικότερο, να φτάσει εκεί όπου δεν ξανάφτασε κανείς.

«Δεν πίστευα ότι θα κράταγε πολύ το ρεκόρ, τα προηγούμενα έσπαγαν γρήγορα», έχει αποφανθεί. Όντως από το 1976 μέχρι να το… τερματίσει ο ίδιος το ‘93 δεν πέρασε ποτέ έστω τριετία δίχως να σπάσει το WR του αγωνίσματος. Πιο πάνω, όπως αποδείχθηκε τουλάχιστον για τους αθλητές της γενιάς του και των δύο επόμενων, δεν πήγαινε.

«Χάρηκα που το έκανα σε μια μικρή πόλη, με απλούς ανθρώπους που μου θυμίζουν εκείνους της πατρίδας μου. Πάντα κάτι σπουδαίο καταφέρνω εδώ», σχολίαζε μετά το επίτευγμά του. Για να γίνει κατανοητό διαφορετικά, πήδηξε αισθητά πάνω από τον Γιάο Μινγκ, τον… Τσουμπάκα, πάνω από μια ποδοσφαιρική εστία.

Πρώτη στιγμή μετά το ρεκόρ το αγκάλιασμα με τον προπονητή του τον Ντέλα Τόρε. Μετά συναθλητές και απλός κόσμος επίσης πάνω του. Κι ας μην αντιλαμβάνονταν ούτε εκείνοι πόσο ιστορικό ήταν το συγκεκριμένο ηλιόλουστο απόγευμα στη Σαλαμάνκα.

Πιο πριν στα 2.45 είχε τοποθετήσει τον πήχυ ο Σοτομαγιόρ το 1991. Μπροστά στους συμπατριώτες του, είχε εξασφαλίσει το Χρυσό στους Παναμερικανικούς από τα 2.35 και είπε να το δοκιμάσει, αλλά τον έριξε και τις τρεις φορές με τα χέρια. Πιο μετά υπήρξαν τολμηροί όπως ο Ουκρανός Μπόχνταν Μπονταρένκο που έβαλαν τον πήχυ στα 2.46 –και έφαγαν τα μούτρα τους. Ο Μουτάζ Μπαρσίμ του 243μ. (δεύτερος καλύτερος ever) λέει ότι τα έχει περάσει αρκετές φορές στις προπονήσεις.

Στους επίσημους αγώνες, έχουμε… κολλήσει στο 2.45μ. του Σοτομαγιόρ. Στο μίτινγκ της Σαλαμάνκα είχε ξεκινήσει από τα 2.32 (…) και μοναδικό του αποτυχημένο άλμα ήταν το πρώτο στο ύψος που έμελλε να αποτελέσει ένα από τα λιγοστά στοιχειωμένα ρεκόρ του στίβου.

Άδοξο τέλος με αμαύρωση

Πιστός στον Φιντέλ Κάστρο και το καθεστώς της Κούβας, υπενθύμιζε συχνά-πυκνά την περίπτωση του Τεόφιλο Στίβενσον. Τον είχαν προσεγγίσει για να… αλλαξοπιστήσει οι Αμερικανοί, δίνοντάς του ένα εκατ. δολάρια. «Όχι, ευχαριστώ, προτιμώ να δώσω τη μάχη μου για ένα εκατομμύριο Κουβανούς», είχε απαντήσει ο μεγάλος πυγμάχος.

Ο Σοτομαγιόρ έμεινε πιστός στην πατρίδα του και την είχε μαζί του, όταν ξέσπασε το μεγάλο σκάνδαλο του 1999. Το μεγαλύτερο στον στίβο, μετά τον Καναδό σπρίντερ Μπεν Τζόνσον το 1988. Στον Καναδά είναι και το Γουίνιπεγκ, στο οποίο ο Κουβανός πρώτευσε στους Παναμερικανικούς. Λίγες ημέρες αργότερα ανιχνεύτηκαν 200 νανογραμμάρια κοκαΐνης στα ούρα του. Φυσικά, του αφαιρέθηκε το χρυσό και του επιβλήθηκε διετής αποκλεισμός.

Ο ίδιος και οι συμπατριώτες του μίλησαν για σαμποτάζ. Ο γιατρός της αποστολής, από την άλλη, έκανε λόγο για τσάι κόκας που ήπιε ο αθλητής, επειδή είχε στομαχόπονο… Όλοι μαζί προέβαλαν τον πρότερο έντιμο βίο του. Τους 300 και βάλε ελέγχους αντιντόπινγκ με αρνητικά αποτελέσματα, τη συμμετοχή του σε καμπάνιες για την καταπολέμηση της μάστιγας.

Λέγε-λέγε και… αντίδρασε-αντίδρασε, η ποινή του μειώθηκε στο ήμισυ το 2000. “Φωτογραφική” η μείωση, ώστε να προλάβει ακριβώς να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς του Σίδνεϊ. Τα μέλη της επιτροπή της IAAF εξήγησαν πως «δίνεται ευκαιρία αποκατάστασης, ελέω της υποδειγματικής καριέρας και λευκού μητρώου σε θέματα ντόπινγκ». Μέλος της επιτροπής ήταν ο Χουαντορένα αυτοπροσώπως…

Κατέβηκε λοιπόν στους Αγώνες του 2000 ο σχεδόν 33χρονος πια Σοτομαγιόρ. Σε Ολυμπιακό επίπεδο, είχαν μεσολαβήσει από το Χρυσό του ’92 η συμμετοχή το ‘96 και η 11η θέση με μόλις 2.25μ. Είχε πάει τραυματίας στην Ατλάντα…

Στην Αυστραλία ο Κουβανός πήδησε 2.32 και πήρε το Αργυρό μετάλλιο. Κατά τη διάρκεια του Τελικού έριχνε καρέκλες και συνάμα φύσαγε. Ο Ρώσος Σεργκέι Κλιούγκιν πέρασε τα 2.35μ. σε μια στιγμή που είχε κοπάσει ο αέρας και άφησε πίσω του τον Σοτομαγιόρ –και τον τέταρτο Στέφαν Χολμ να φωνάζει ότι έπρεπε να είχε ανέβει στο βάθρο, διότι κακώς μειώθηκε η ποινή του Κουβανού…

Ο ίδιος ο Φιντέλ Κάστρο είχε μιλήσει για ανάμειξη της κουβανοαμερικανικής μαφίας στην υπόθεση ντόπινγκ του πουλέν του. «Κοκαΐνη έχω δει να κάνουν μόνο στις ταινίες», έλεγε ο Σοτομαγιόρ, με την Ομοσπονδία της χώρας του να τον έχει απαλλάξει βέβαια από την πρώτη στιγμή.

Πρόλαβε πάντως να λεκιαστεί κι άλλο. Τον Οκτώβριο του 2001 ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ενεργό δράση, παρότι είχε “κλείσει” (να λάβει μέρος) σε μίτινγκ του επόμενου έτους. Οι πονεμένοι τένοντές του η εξήγηση.

Λίγες εβδομάδες αργότερα ανακοίνωσε η Παγκόσμια Ομοσπονδία πλέον πως ο Σοτομαγιόρ ήταν θετικός στο αναβολικό ναδρολόνη, σε ντόπινγκ τεστ που είχε υποβληθεί τον Ιούλιο. Του ακυρώθηκε η συμμετοχή (με τέταρτη θέση) στο Παγκόσμιο που είχε μεσολαβήσει και θα είχε φάει ισόβιο αποκλεισμό, αν δεν είχε προλάβει να αποχωρήσει…

«Πέρασα από άλλους 18 ελέγχους το 2001 και ήταν όλοι αρνητικοί», ο αντίλογος. Οι Κουβανοί επανέφεραν θεωρίες συνωμοσίας για τη σημαία τους, το τέλος σίγουρα δεν ήταν το αρμόζον για τον… Saltomayor.

Το «μεγάλο άλμα», σε ελεύθερη μετάφραση.

athletestories.gr

BEST OF THEMASPORTS